Erich Maria Remarque-Peace Centre

"Nu zie ik dat je een mens bent zoals ik. Ik dacht aan je handgranaten, je bajonet en je wapens - nu zie ik je vrouw en je gezicht en de gemeenschappelijke grond. Vergeef me, kameraad! We zien het altijd te laat. Waarom wordt ons niet steeds weer verteld dat jullie net zulke arme honden zijn als wij, dat jullie moeders net zo bang zijn als de onze, en dat we dezelfde angst voor de dood hebben en hetzelfde sterven en dezelfde pijn -. Vergeef me, kameraad, hoe kun je mijn vijand zijn?"

"Nothing New in the West" -  Novel and Film

De roman "Nothing New in the West", geschreven in 1928 door de Osnabrückse schrijver Erich Maria Remarque, is wereldberoemd. Remarque zelf beschreef zijn werk als apolitiek, maar tegenwoordig wordt het in de wereldliteratuur beschouwd als een van de belangrijkste anti-oorlogsromans van de 20e eeuw. Toen het op 29 januari 1929 werd gepubliceerd, was de roman al zeer gewild, mede dankzij een nooit eerder vertoonde marketingcampagne in de Duitse boekhandel. Het internationale succes ervan duurt tot op de dag van vandaag voort. Remarque's werk is sindsdien vertaald in 50 talen met een geschatte wereldwijde oplage van 20 tot 40 miljoen exemplaren, en er zijn twee filmversies van gemaakt in 1930, 1979 en 2022, de eerste geregisseerd door Carl Laemmle, die een Oscar won, en de tweede genomineerd voor een Oscar in negen categorieën in 2023. In totaal won de remake van regisseur Edward Berger vier van de felbegeerde trofeeën: Beste "Internationale Film", evenals in de categorieën "Beste Filmscore", "Beste Production Design" en "Beste Cinematografie".

"Nothing New in the West" - de plot

De roman gaat over de oorlogservaringen van soldaat Paul Bäumer aan het Westelijk Front tijdens de Eerste Wereldoorlog. Terwijl hij achter het front rust, herinnert hij zich zijn schooltijd en de patriottische toespraken van zijn leraar, die hem en zijn schoolgenoten overtuigden om zich vrijwillig voor de oorlog in te zetten. Van de oefening tijdens de basistraining, die snel duidelijk maakt dat op school geleerde waarden hun geldigheid verliezen op het kazerneterrein. De jonge mannen worden overgeplaatst naar het Westelijk Front, waar ze door een groep ervaren frontsoldaten worden onderwezen in de gevaren van het front. Paul leert zich aan te passen aan de meest ongunstige omstandigheden, te overleven, verschillende kogels op geluid te onderscheiden en zich te verdedigen tegen de echte vijand, de dood. Een kort verlof thuis doet Paul beseffen dat hij veranderd is, dat hij onmogelijk zijn wrede ervaringen uit de loopgraven kan delen. Teleurgesteld keert hij terug naar zijn kameraden aan het front, de mensen die het dichtst bij hem staan. Nadat hij tijdens een aanval gewond raakt door een splinter, brengt hij enkele weken in het ziekenhuis door. Na zijn terugkeer naar het front sterven de leden van zijn groep de een na de ander als gevolg van oorlogshandelingen. Totdat ook Paul kort voor het einde van de oorlog dodelijk wordt neergeschoten "op een dag die zo kalm en rustig was dat het legerrapport zich beperkte tot de zin dat er in het westen niets nieuws te melden was."

Het leven van Erich Maria Remarque

De auteur Remarque werd in 1898 in Osnabrück geboren als Erich Paul Remark, zoon van de boekbinder Peter Franz Remark en zijn vrouw Anna Maria. Met de latere spelling "Remarque" benadrukte hij zijn afkomst van Franse immigranten, met de nieuwe tweede naam "Maria" eerde hij de nagedachtenis aan zijn moeder. Na zijn schooltijd in Osnabrück werd hij in november 1916 opgeroepen als reservist. In 1917 raakte hij aan het Westelijk Front gewond door een granaatscherf en werd in zijn nek geschoten, waarna hij naar het legerhospitaal in Duisburg werd gestuurd. Na zijn herstel keerde hij terug naar Osnabrück. Nog in het ziekenhuis begon hij te schrijven over de oorlog. Onder invloed van zijn ervaringen ontwikkelde Remarque een houding die de meeste biografen als pacifistisch-antimilitaristisch bestempelen. Tussen augustus 1919 en november 1920 werkte hij als leraar, en vanaf 1921 nam hij zijn schrijfwerk onder meer op als krantenredacteur. In 1932 emigreerde hij al naar Zwitserland, maar tijdens het Derde Rijk werden hij en zijn werk door het naziregime verstoten. In 1933 werden Remarques werken verbrand tijdens de "Feuerspruch". In 1938 werd hem zijn Duitse staatsburgerschap ontnomen. In 1943 werd zijn zus Elfriede Scholz door de president van de volksrechtbank Roland Freisler ter dood veroordeeld en kort daarna geëxecuteerd. Zij had gezegd dat de oorlog al verloren was en werd daarom aangeklaagd. Vanaf 1939 woonde Remarque officieel in de VS en kreeg in 1947 het Amerikaanse staatsburgerschap. Hij stierf in 1970 in zijn geadopteerde woonplaats Ticino, Zwitserland, waar hij het laatst woonde met zijn tweede vrouw. Zijn verzamelde werken zijn inmiddels in meer dan 65 talen vertaald. Remarque ging in zijn werk kritisch om met de Duitse geschiedenis en is een van de meest gelezen Duitse auteurs van de 20e eeuw - ook nu nog vooral in Oost-Europa.

Dingen te zien in het "Erich Maria Remarque Vredescentrum"

Het bureau van Remarque is niet het enige dat in de ruimtes van het Vredescentrum te zien is. Er zijn ook originele scènes uit zijn leven, manuscripten en foto's te zien. Remarque was wat men vroeger een "bon vivant" noemde: Hij hield van mooie vrouwen, cultuur en het goede leven. De tentoonstelling wordt aangevuld met tijdelijke thematentoonstellingen. Het aangesloten Remarque-archief heeft 's werelds omvangrijkste collectie materiaal van en over Remarque.

De Erich Maria Remarque Vredesprijs

Sinds 1991 kent de stad Osnabrück de "Erich Maria Remarque Vredesprijs" toe ter nagedachtenis aan de schrijver. Om de twee jaar worden internationale werken van fictie, journalistiek en wetenschap en auteurs die zich bezighouden met de thema's "innerlijke en uiterlijke vrede" onderscheiden.

De bouwgeschiedenis van het "Erich Maria Remarque Vredescentrum"

Het Vredescentrum is gevestigd in het gebouw van de voormalige Löwenapotheke van Ameldung op het marktplein in de onmiddellijke nabijheid van het stadhuis en de Mariakerk. De architectuur van het huidige gebouw verwijst naar het Osnabrücker classicisme aan het eind van de 18e eeuw. Maar de tweede apotheek van Osnabrück werd al rond de eeuwwisseling op deze plaats gebouwd, waarschijnlijk als gevolg van de ervaringen uit de voorafgaande pestperiodes. Het werd genoemd naar de apothekersfamilie Ameldung. Deze apothekers behoorden samen met artsen en predikanten tot de intellectuele leiders van de stad. In die tijd verkochten de apotheken niet alleen medicijnen, maar ook cosmetica en delicatessen. Ten tijde van het Vredescongres brachten niet alleen afgezanten de nacht door in de Ameldung Apotheek, het diende ook als hun ontmoetingsplaats en was beschikbaar als sociale ontmoetingsplaats. Het familiealbum van de apotheker Johann Friedrich Etschenreuther geeft nog steeds informatie over de illustere bezoekers tijdens de vredesonderhandelingen. Het gebouw werd in 1944 zwaar beschadigd door een bombardement, maar werd in 1958 herbouwd. Sinds 1996 is hier het Erich Maria Remarque Vredescentrum gevestigd. Sinds 2011 is het ook lid van het "International Network of Museums of Peace", een wereldwijde vereniging van musea die zich inzetten voor vredesopbouw en conflictpreventie.